उपराष्ट्रपती निवडणूक – 9 सप्टेंबर रोजी

I.N.D.I.A.चे उमेदवार सुदर्शन रेड्डींनी उमेदवारी अर्ज भरला

खरगे-राहुल-सोनियांसह अनेक नेत्यांची उपस्थिती

नवी दिल्ली : विरोधी आघाडी I.N.D.I.A. चे उपराष्ट्रपती पदाचे उमेदवार, निवृत्त सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायमूर्ती बी. सुदर्शन रेड्डी यांनी गुरुवारी आपला अर्ज दाखल केला. रेड्डी यांनी चार सेटमध्ये आपला अर्ज दाखल केला. खरगे यांच्यासह २० नेते प्रस्तावक झाले. नामांकनाच्या वेळी लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी, सोनिया गांधी, राष्ट्रवादी काँग्रेस (सपा) प्रमुख शरद पवार यांच्यासह अनेक मोठे नेते उपस्थित होते.

नामांकन दाखल करण्यापूर्वी रेड्डी यांनी संसदेच्या आवारातील प्रेरणा स्थळावर महात्मा गांधींना पुष्पांजली वाहिली. उपराष्ट्रपती पदाची निवडणूक ९ सप्टेंबर रोजी होणार आहे. नामांकन दाखल केल्यानंतर बी. सुदर्शन रेड्डी म्हणाले की, ही निवडणूक केवळ एका व्यक्तीची निवडणूक नाही तर भारताच्या कल्पनेशी जोडलेली आहे जिथे संसद प्रामाणिकपणे काम करते, मतभेदांचा आदर केला जातो आणि संस्था स्वातंत्र्य आणि निष्पक्षतेने लोकांची सेवा करतात. रेड्डी पुढे म्हणाले की, जर ते निवडून आले तर ते उपराष्ट्रपती पदाचे काम निष्पक्षता, सन्मान, संवाद आणि सौजन्याने पार पाडतील.

एनडीएचे उपराष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार सीपी राधाकृष्णन यांनी बुधवारी आपला उमेदवारी अर्ज दाखल केला. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हे पहिले प्रस्तावक होते. नामांकन प्रक्रियेदरम्यान गृहमंत्री अमित शहा, संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह आणि भाजप अध्यक्ष जेपी नड्डा यांच्यासह अनेक नेते उपस्थित होते. नामांकन प्रक्रियेपूर्वी राधाकृष्णन यांनी संसद संकुलातील गांधी पुतळ्याला फुले अर्पण केली.

१७ ऑगस्ट रोजी झालेल्या भाजप संसदीय पक्षाच्या बैठकीत त्यांच्या नावावर एकमत झाले. भाजप अध्यक्ष जेपी नड्डा यांनी पत्रकार परिषदेत राधाकृष्णन यांच्या नावाची घोषणा केली.

एनडीए उमेदवाराचा विजय निश्चित आहे

लोकसभेत एकूण खासदारांची संख्या ५४२ आहे. एक जागा रिक्त आहे. एनडीएचे २९३ खासदार आहेत. त्याच वेळी, राज्यसभेत २४५ खासदार आहेत. ५ जागा रिक्त आहेत. एनडीएचे १२९ खासदार आहेत. असे गृहीत धरले तर उपराष्ट्रपतीपदासाठी नामांकित सदस्य देखील एनडीएच्या उमेदवाराच्या बाजूने मतदान करतील.

अशाप्रकारे, सत्ताधारी आघाडीला एकूण ४२२ सदस्यांचा पाठिंबा आहे. बहुमतासाठी ३९१ खासदारांचा पाठिंबा आवश्यक आहे. ऑगस्ट २०२२ मध्ये एनडीएचे उमेदवार जगदीप धनखड यांना ५२८ मते मिळाली. त्याच वेळी, विरोधी उमेदवार मार्गारेट अल्वा यांना फक्त १८२ मते मिळाली. ५६ खासदारांनी मतदान केले नाही.

उपराष्ट्रपतीची निवड ६ टप्प्यात होते, अशा प्रकारे समजून घ्या

उपराष्ट्रपतींच्या निवडणुकीसाठी, प्रथम इलेक्टोरल कॉलेज यादी तयार केली जाते. त्यामध्ये लोकसभा आणि राज्यसभेतील सर्व निवडून आलेले आणि नामांकित सदस्य (खासदार) यांचा समावेश असतो. राज्यसभेत २३३ निवडून आलेले खासदार आणि १२ नामांकित खासदार आहेत. लोकसभेत ५४३ खासदार आहेत. म्हणजेच एकूण खासदारांची संख्या ७८८ आहे. सध्या राज्यसभेत ५ जागा आणि लोकसभेत १ जागा रिक्त आहे. त्यामुळे इलेक्टोरल कॉलेजमध्ये ही संख्या ७८२ होईल. अशाप्रकारे, उपराष्ट्रपती निवडणूक जिंकण्यासाठी ३९१ खासदारांचा (५०%) पाठिंबा आवश्यक असेल.
निवडणूक आयोगाने १ ऑगस्ट रोजी उपराष्ट्रपती निवडणुकीच्या तारखा जाहीर केल्या. ७ ऑगस्ट रोजी अधिसूचना जारी केली जाईल. अधिसूचना जारी होताच नामांकन सुरू होते. त्याची शेवटची तारीख २१ ऑगस्ट आहे. उमेदवार २५ ऑगस्ट रोजी आपले अर्ज मागे घेऊ शकतात.
उमेदवाराला किमान २० खासदारांनी प्रस्तावित केले पाहिजे. याशिवाय २० खासदारांचा पाठिंबा देखील आवश्यक आहे.
निवडणुकीत फक्त खासदार मतदार असतात. त्यामुळे हा प्रचार मर्यादित क्षेत्रात होतो. उमेदवार आणि त्यांचे समर्थक पक्ष प्रचारात सहभागी होतात.
प्रत्येक खासदार मतपत्रिकेवर उमेदवारांना पसंतीच्या क्रमाने चिन्हांकित करतो (१, २, ३…). मतदान फक्त तेव्हाच होते जेव्हा एकापेक्षा जास्त उमेदवार रिंगणात असतात. अन्यथा, जर फक्त एकच उमेदवार असेल तर उमेदवार बिनविरोध निवडणूक जिंकतो.
मतदानानंतरच निकाल जाहीर केला जातो. याचे कारण म्हणजे दोन्ही सभागृहातील ७८२ सदस्य मतदान करतात. त्यांची मतमोजणी काही तासांत होते. जिंकण्यासाठी, एकूण वैध मतांपैकी बहुमत म्हणजेच ५०% पेक्षा जास्त मत मिळवणे आवश्यक आहे. त्यानंतर निकाल जाहीर केले जातात. यावेळी मतदान ९ सप्टेंबर रोजी सकाळी १० ते सायंकाळी ५ वाजेपर्यंत होईल.